Bąbelki w szampanie – skąd się biorą ?
Większość napojów gazowanych ma bąbelki, ponieważ wtłacza się do nich dwutlenek węgla, który stopniowo ulatnia się po otwarciu butelki. Tymczasem w szampanie powstają one w sposób naturalny. Co to właściwie oznacza? Jak produkowany jest ten szlachetny trunek?
Dla wielu osób szampan i wino musujące to pojęcia stosowane wymiennie. Kupując tani napój z supermarketu, zwyczajowo określamy go mianem szampana. Tymczasem, choć szampan rzeczywiście jest winem, nie każde wino musujące można nazwać szampanem. Oczywiście, w sklepach można znaleźć wiele win musujących, których smak spełni wymagania nawet największego smakosza. Jednak warto znać różnice pomiędzy tymi dwoma produktami i potrafić docenić to, co w nich najlepsze.
Chyba każdy, kto kiedykolwiek miał okazję pić prawdziwego szampana, zachwycił się doznaniem płynącym z delikatnego ulatniania się zawartego w nim gazu. Bąbelki pozostawiają ciekawe uczucie na języku i w pewien sposób wpływają na odczuwanie smaku tego napoju. Nietrudno zauważyć również, że są one zupełnie inne niż w tanich winach musujących lub słodkich napojach gazowanych. Dlaczego tak jest?
Zacznijmy od tego, czym jest oraz czym nie jest prawdziwy szampan. Przede wszystkim należy się przygotować, że oryginalny trunek tego rodzaju jest dość drogi. Osoby przyzwyczajone do kupowania imitacji za 15 zł mogą być nieco zdziwione, że ceny butelki szampana zaczynają się od 120 zł. Koszt ten może nieco szokować, jednak wydaje się bardzo niewygórowany, kiedy dowiemy się, że najdroższy tego rodzaju napój na świecie kosztuje 1,2 miliona funtów! Na szczęście w parze z wysoką ceną idzie również adekwatna jakość.
Aby dany produkt można było określić mianem szampana, należy sprawdzić jego pochodzenie. Prawdziwy szampan jest wytwarzany w niejednolitej „strefie winiarskiej” ustalonej w ustawie z 22 lipca 1927. Należą do niej takie regiony jak: Montagne de Reims (departament Marna), Vallée de la Marne (departamenty: Marna, Aisne i Sekwana i Marna), Côte des blancs (departament Marna) oraz Vignoble de l’Aube, Bar-sur-Aube, Bar-sur-Seine (Aube i Górna Marna).
Nazwa szampana nawiązuje do Szampanii, czyli regionu północno-wschodniej Francji, w którym został wynaleziony. To również temu obszarowi zawdzięcza swoje charakterystyczne bąbelki, które powstają na skutek stosowania specjalnej metody produkcji wina. Ta z kolei stanowi rezultat stosunkowo trudnych warunków pogodowych, jakie panują w Szampanii. Jest ona najdalej na północ wysuniętym regionem winiarskim w całej Francji, który charakteryzuje się ostrymi i długimi zimami oraz chłodnymi latami. Winorośl, którą się tam uprawia, musi być silna i odporna na trudne warunki klimatyczne.
Metoda szampańska (zwana także metodą tradycyjną) polega na tym, iż druga fermentacja zachodzi, kiedy wino znajduje się już w butelkach. Do tego celu używa się mieszanki drożdży i cukru, które dodaje się do butelki z winem bazowym. Podczas wtórnej fermentacji wytwarza się nie tylko alkohol, ale również bąbelki. Długość procesu dojrzewania obliczana jest od momentu dodania liqueur de tirage i trwa minimum 15 miesięcy.
Choć trudno w to uwierzyć, początkowo szampan nie miał najlepszej renomy. Wino znajdujące się w butelkach nieustannie fermentowało, przez co nadmierna ilość dwutlenku węgla niejednokrotnie po prostu rozsadzała naczynia. Nierzadko dochodziło w ten sposób do utraty całego składu wina, ponieważ jeden wybuch łańcuchowo prowadził do eksplozji kolejnych. Szampan nazywany był wówczas takimi mało pochlebnymi określeniami jak jak „saute-bouchon” (wystrzeliwacz korków) czy „le vin du diable” (wino diabelskie).
Nie ma zgody co do tego, kto wymyślił sposób na rozwiązanie tego problemu. Anglicy twierdzą, że to im zawdzięczamy odpowiednie butelki wykonane z grubszego szkła, które opiera się wysokiemu ciśnieniu panującemu w środku. Z kolei Francuzi twierdzą, że przełomu dokonał benedyktyn dom Pierre Pérignon, który w 1670 roku zaczął specjalnie selekcjonować wykorzystywane winogrona, dzięki czemu jakość szampana uległa znacznej poprawie. To również on wpadł na pomysł używania dębowych korków przywiązywanych do butelek włóknem konopnym nasyconym olejem. Dzięki temu szampan oraz jego piana zachowywały świeżość, a butelki przestały wybuchać.
Nazwa „szampan” została zastrzeżona w 1911 roku – w tym czasie trunek ten miał już znakomitą renomę i był ceniony na całym świecie. 22 lipca 1927 roku wprowadzono ustawę o „strefie winiarskiej”, która decydowała o tym, na jakich terenach może być produkowany szampan. Warto wiedzieć, że wina produkowane w różnych regionach charakteryzują się nieco odmiennymi właściwościami, a więc różnią się między sobą pod względem aromatu, żywotności, bukietu oraz ducha. Ważne jest jednak to, że wszystkie wytwarzane są przy użyciu metody szampańskiej, a gotowy trunek przechowywany jest w butelkach pod ciśnieniem i zamknięty za pomocą korka w kształcie grzyba (a nie korka cylindrycznego), przytrzymywanego kapslą i kagańcem z drutu. Dzięki temu niezależnie od tego, jakiego szampana wybierzemy, możemy być pewni, że będzie odznaczał się niepowtarzalnym smakiem i słynnymi, naturalnymi bąbelkami.