Szampan kojarzy nam się głównie z celebrowaniem wyjątkowych wydarzeń. Chyba nikt nie jest w stanie wyobrazić sobie Sylwestra, wesela czy świętowania sukcesu zawodowego bez kieliszka złocistego, musującego płynu. Tymczasem wcale nie musimy ograniczać się do takich wyjątkowych momentów – szampan znakomicie sprawdzi się również podczas wielu innych okazji.

Większość dań i napojów spożywana jest w dowolnym momencie – wtedy, kiedy tylko mamy na to ochotę. Są jednak produkty, które kojarzą nam się z bardzo konkretnymi, specjalnymi okazjami. Kiedy myślimy o szampanie, przed oczyma stają nam radosne obrazy: gratulacje, serdeczne życzenia, odliczanie ostatnich sekund do Nowego Roku oraz rozbłyski sztucznych ogni. Jako że szampan traktowany jest jak alkohol przeznaczony wyłącznie na specjalne okazje, sam w sobie wydaje się być wyjątkowy i kojarzy się z luksusem.

Oczywiście, nie każdy trunek, który zwykliśmy określać mianem szampana, rzeczywiście nim jest. Prawdziwy szampan uważany jest za najbardziej elegancki alkohol na świecie i nie należy do tanich przyjemności, wobec czego zarezerwowany jest dla osób o nieco wyższym statusie materialnym. Każdy szampan należy do kategorii win musujących, jednak by nosić swoje dumne miano, musi spełniać kilka dodatkowych warunków. Oryginalny trunek pochodzi z Szampanii, czyli najbardziej wysuniętego na północ regionu Francji, który charakteryzuje się stosunkowo trudnym klimatem. Nie tylko jest tam chłodno (średnia roczna temperatura tego obszaru wynosi 10’C), ale również pojawiają się tam ulewne deszcze oraz okresy mrozu. Można powiedzieć, że specyficzny sposób produkcji szampana stanowi odpowiedź na te niełatwe warunki, które nie są odpowiednie dla tradycyjnych metod wytwarzania wina. Aby było to możliwe, stosuje się wtórną fermentację, która odpowiada za bąbelki oraz charakterystyczny smak tego napoju.

Kolejną różnicą między prawdziwym szampanem a innymi winami musującymi jest szczep winogron, z którego się je produkuje. Do wytwarzania szampana używane są ich trzy odmiany: pinot meunier, który wpływa na owocowy smak wina, pinot noir odpowiadający za jego strukturę oraz chardonnay, dzięki któremu trunek ten odznacza się długowiecznością. Zbiory rozpoczynają się pod koniec września lub na początku października. Dopuszczalne jest wytłaczanie winogron dwa razy: z pierwszego tłoczenia (nazywanego cuvée) wytwarzane są szampany najwyższej jakości, zaś z drugiego (taille) takie, których nie oznacza się konkretnym rocznikiem. Warto wiedzieć, że szampan jest winem musującym, a nie gazowanym. To drugie charakteryzuje się niższą jakością, ponieważ jest w sztuczny sposób nasycane dwutlenkiem węgla. Wino musujące to zaś takie, w którym dwutlenek węgla wytwarza się samoistnie w trakcie fermentacji. Ta ostatnia może zachodzić w kadzi lub w butelce – wino poddane fermentacji butelkowej jest smaczniejsze i posiada mniejsze, bardziej delikatne bąbelki, wobec czego jest droższe.

Sposób wytwarzania szampana dobrze oddaje jego symboliczne znaczenie, czyli triumf nad przeciwnościami. Ten wyjątkowy trunek zwykle spożywa się w ramach świętowania wyjątkowych okazji: dla uczczenia sukcesów, podczas urodzin, imienin, rocznic, wesel, chrztów statków oraz wręczania nagród sportowych. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by popijać go także w innych, nieco mniej specjalnych momentach. Wbrew pozorom, szampan jest bardzo uniwersalnym trunkiem i komponuje się z wieloma różnymi potrawami.

Wytrawne oraz półwytrawne szampany stanowią doskonały aperitif, który skutecznie pobudzi apetyt biesiadników. Znakomicie komponują się m.in. z kawiorem, owocami morza, sushi, żabimi udkami, potrawami mącznymi, jajkami oraz serami. Różowy szampan stanowi zaś doskonałe towarzystwo dla czerwonych mięs. Szampana nie należy pić na obciążony żołądek lub pod koniec suto zakrapianej imprezy. Pasuje do prostych, lekkich przekąsek i przystawek przygotowanych z najlepszej jakości składników. Zaś nienajlepszym pomysłem jest podawanie go do potraw takich jak wędzone ryby, śledzie, potrawy w occie oraz zupy. Słodkie i półsłodkie szampany najlepiej jest serwować po posiłku lub jako towarzystwo dla deserów, ciast i owoców – zwłaszcza świeżych truskawek.

Bardzo ważny jest także odpowiedni dobór naczyń, w których podawany jest ten elegancki trunek. Najważniejsze jest zapobieganie szybkiemu uciekaniu bąbelków: w tym celu stosuje się wysokie kieliszki o prostych ściankach, noszące miano flute (flet). Koneserzy zwykle stawiają zaś na kieliszki zwężające się ku górze o nazwie tulip, której źródłem jest wygląd naczyń, przywodzący na myśl kwiat tulipana. Natomiast dawniej szampan serwowany był w kieliszkach coupe, czyli pucharkach o szerokich, płaskich czarkach. Legenda głosi, że ich kształt w zamierzeniu miał przypominać piersi Madame de Pompadour, kochanki króla Francji Ludwika XV. Duża powierzchnia tych naczyń powodowała jednak, że zarówno bąbelki, jak i bukiet zapachowy szybko się ulatniały. W dodatku napój znajdujący się w płaskim kieliszku łatwiej było rozlać.